Trong lịch sử phát triển nhân loại đã từng thử nghiệm, xây dựng nhiều mô hình chủ nghĩa xã hội và đã trải nghiệm cả thành công lẫn thất bại. Sau sự sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội Xô viết, đã xuất hiện một số mô hình chủ nghĩa xã hội hiện thực với nhiều điểm sáng tạo, trong đó có mô hình chủ nghĩa xã hội Việt Nam với 8 đặc trưng cơ bản: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; do nhân dân làm chủ; có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp; có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng, giúp nhau cùng phát triển; có nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo; có quan hệ hữu nghị và hợp tác với các nước trên thế giới”.